Polis Yetki ve Emirleri

Yetki ve Çeşitleri

Yetki; idari makamların tasarrufta bulunma bir işi yapma veya bir harekette bulunma hakkıdır. Yetki, bir işin yapılması için elde edilen hukuki bir güçtür.

Özellikleri;

1. Yetki bir hak değil görevdir.
2. Yetkiyi kullanma hakkı bireylere değil, yöneticiye bir makamı işgal ettiği için verilmiştir ve o mevkiye bağlıdır. O mevkiyi kim işgal ederse, bu hakkı o kullanacaktır.
3. Yetki, sınırsız değildir.
4. Kamu yararı söz konusudur.
5. Ülkenin her yerinde aynıdır, geneldir.
6. Devredilebilir.

Bağlı Yetki: Bağlı yetkide, yönetimin belli kamu hizmetlerini nasıl yürüteceği, alacağı kararların içeriği, önceden belirtilmiştir. Bağlı yetkide yönetim, alacağı kararın koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğini saptar; gerçekleşmiş ise yasanın öngördüğü kararı alır. Yönetimin başka türlü hareket etme olanağı yoktur. İdare, tartışmasız kanun tarafından belirlenen işlem ve yönteme uymak zorundadır.

Takdir Yetkisi: Yönetimin, tüm kamu hizmetlerini nasıl yerine getireceğini, alacağı tüm kararların içeriğini yasalarla önceden saptama olanağı yoktur. Yönetime belli konularda takdir yetkisi tanımak, görevlerinin niteliği yönünden zorunludur. Yasa koyucu, yönetimin görev ve yetkilerini belirtirken, yönetimi bazı yetkileri kullanıp kullanmamada, kullanılmasının gereklerini saptamada az ya da çok serbest bırakabilir. Bu gibi durumlarda takdir yetkisinden söz edilir. Yönetim kendisine tanınan bu yetkiyi, yasaların gösterdiği sınırlar içinde ve kamu yararı için kullanmak zorundadır.

Yönetim, takdir yetkisini kullanırken bazı ilkelere uyması gerekir.Bunlar;

1. Yönetim takdir yetkisini kullanırken, yasanın koyduğu sınırlar içinde kalmalıdır.
2. Yönetim takdir yetkisini kullanırken, eşitlik ilkesine önem vermelidir.
3. Yönetim takdir yetkisini kamu yararı için kullanmalıdır. Yönetime tanınmış olan yetki, yasanın öngördüğü amaçtan başka, ya da kamu yararı dışında bir amaç için kullanılmamalıdır.
4. Yönetim takdir yetkisini gerekçeli olarak kullanmalıdır. Yönetim tüm kararlarında olduğu gibi, takdir yetkisini kullandığı kararlarında da gerekçe gösterme zorundadır.
5. Takdir yetkisinin kullanılabilmesi için, yasalar özel koşullar öngörmüş ise, yönetim bunlara uymalıdır.

Yetki Devri – İmza Yetkisinin Devri

• Bir makamın yetkisi dahilinde olan bir konuyu bir işlemle başka bir idari makama devretmesi işlemi yetki devridir.
• Mevzuatta yetki devrine izin verilmiş olmalıdır.
• Yetki bütünü ile devredilmez.
• Yönetsel bir işlemle yetki devredilebilir.
• Yetki devri ile karar alma ve sorumluluk yetki devredilene geçer.
• Yetki devrinin yayımlanması ve ilgililere duyurulması zorunluluğu yoktur.
• İmza yetkisi devir işlemi belli konularda olmalıdır.
• İmza yetkisi veren veya imza yetkisi devredilen kişilerin değişmesi halinde, yeniden imza yetkisi verilmelidir.
• Yetki devredenden devralana geçer. İmza yetkisinin devrinde ise yetki değil sadece bir şahsa ait bir imza yetkisinin başka bir şahsa devri söz konusu olur.
• Yetki devrinde devir makama yapılmıştır ve kural olarak o makama gelen herkes tarafından kullanılabilir. İmza yetkisinin devri ise şahsa yapıldığından yerine gelen kimse tarafından kullanılamaz.

EMİR ve ÖZELLİKLERİ

Amir tarafından yapılması istenilen hizmetin, sözlü veya yazılı olarak görevli memura ifade edilmesidir. Emir, amirin memura yönelttiği bir irade açıklamasıdır. Özellikleri;

1. Emirler, mevzuata uygun olmalıdır.
2. Emirler, emir alanın, görev,yetki ve sorumluk alanı sınırları içinde olmalıdır.
3. Emirler, kaynak açısından,yerine getirilebilir olmalıdır.
4. Emirler, tam olmalıdır.
5. Emirler, açık olmalıdır.
6. Emirler, kısa ve kesin olmalıdır.
7. Kısa ise sözlü uzun ise yazılı olmalıdır. Devamlılık gösteren emirler daime yazılı olmalıdır.
8. Yetkili kişi tarafından verilmelidir.
9. Emir hizmetle ilgili ve uygulanabilir olmalıdır.
10. Emir hiyerarşiye uygun verilmelidir.
11. Emirler, astlar tarafından değiştirilmez ve yerine getirilir.
12. Amir, emir verdikten sonra emrin yerine getirilip getirilmediğini denetlemelidir.

Kanunsuz Emir: Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun veya Anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir. Bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.

Konusu Suç Teşkil Eden Emir: Hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.

YAZILI EMİR İSTENMEYECEK DURUMLAR

• Halkın can, ırz veya mal emniyetini korumak için,
• Devletin şahsiyetine karşı işlenen cürümlerin faillerini yakalamak veya delillerini tespit etmek için,
• Devlet kuvvetleri aleyhine, yalnız veya toplu olarak taarruz veya mukavemette bulunanları yakalamak, veya bunların taarruz veya mukavemetlerini def etmek için,
• Hükumete karşı, şiddet kullanan veya gösteren veya mukavemet edenlerin yakalanması, taarruz veya mukavemet edenlerin def edilmesi için,
• Zabıtaca muhafaza altına alınan şahıslara,bina veya tesislere,meskun veya gayrimeskun yerlere vakı olacak münferit veya toplu tecavüzleri def etmek için,
• Ağır cezalı bir suçun sanığı olarak yakalandıktan sonra zabıta kuvvetlerinin elinden kaçmakta olan şahısların yakalanması için,
• İşlenmekte olan bir suçun işlenmesine veya devamına mani olmak için,
• Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer kanunlarda, zabıta tarafından suç delillerinin tespiti veya suç faillerinin yakalanması maksadıyla yapılacak aramalar için,
• Kanunsuz toplantı veya kanunsuz yürüyüşleri dağıtmak veya suçlularını yakalamak için,
• Yangın, su baskını, yer sarsıntısı gibi afetlerde olay yerinde görevlilerce alınması gereken tedbirler için,
• Umuma açık yerlerde yapılan her türlü toplantı veya yürüyüşlerde veya törenlerde bozulan düzeni sağlamak için,
• Herhangi bir sebeple tıkanmış olan yolların trafiğe açılması için,
• Yukarıdaki maddeler dışında diğer kanunlarda istisnai olarak zabıtanın sözlü emirle yapmaya mecbur tutulduğu haller için,

Yetkili amir tarafından verilecek sözlü emirler derhal yerine getirilir. Bu emirlerin yazılı olarak verilmesi istenilemez. Bu hallerde emrin yerine getirilmesinden doğabilecek sorumluluk emri verene aittir.